Là địa phương lưu giữ nhiều di sản văn hóa giàu giá trị cả về số lượng và chất lượng, được xem là lợi thế tạo nên sự phát triển cho du lịch. Thời gian qua, huyện Thanh Oai đã chú trọng bảo tồn và phát huy hiệu quả giá trị của di sản, hình thành sản phẩm văn hóa - du lịch hấp dẫn và thu hút đông đảo du khách tham quan, khám phá.

   Nằm cách trung tâm Thủ đô Hà Nội khoảng 20km về phía Tây Nam, Thanh Oai là địa phương có truyền thống lịch sử lâu đời, là mảnh đất địa linh nhân kiệt với 46 nhà khoa bảng được ghi danh trên văn bia tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám, vinh dự được 6 lần đón Bác Hồ về thăm, ở và làm việc. Trên địa bàn huyện có nhiều giá trị di sản văn hóa vật thể và phi vật thể gắn liền với lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc.

Các đại biểu ấn nút khai trương tuyến du lịch

“Con đường di sản Nam Thăng Long Hà Nội - Điểm về nguồn cội”

   Hiện nay, toàn huyện Thanh Oai có 266 di tích, trong đó có 146 di tích đã được xếp hạng cấp Quốc gia và cấp Thành phố. Là địa phương có số di tích lịch sử văn hóa khá lớn và phong phú về loại hình phân bổ đều ở các làng xã, trong đó tiêu biểu như Chùa Bối Khê, Đình Nội Bình Đà, đình Sàn Tảo Dương, chùa Sổ Tân Ước, nhà lưu niệm Bác Hồ ở Xuân Dương... Về di sản văn hóa phi vật thể, Thanh Oai có 80 lễ hội truyền thống được trải khắp địa bàn làng xã; 01 tập quán xã hội; 01 tri thức dân gian. Đó là những di sản vô giá mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc, kết tinh trí tuệ, tinh thần và truyền thống của Nhân dân qua các thời kỳ lịch sử, đồng thời cũng là tiềm năng, là tài nguyên du lịch phong phú, những thế mạnh mà Thanh Oai có thể giới thiệu, quảng bá và phát triển.

   Nhằm đẩy mạnh thực hiện Chương trình số 06-CTr/TU, ngày 17/3/2021 của Thành ủy về “Phát triển văn hoá, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh giai đoạn 2021-2025”; Nghị quyết số 09-NQ/TU, ngày 22/02/2022 của Thành uỷ Hà Nội về phát triển công nghiệp văn hoá trên địa bàn Thủ đô giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Chương trình số 04 của Huyện ủy về “Phát triển văn hoá, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, xây dựng người Thanh Oai - Hà Nội thanh lịch văn minh giai đoạn 2021-2025”; trong những năm qua, công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa góp phần phát triển du lịch của huyện bước đầu đã được các cấp ủy Đảng, chính quyền trong huyện quan tâm, công tác tuyên truyền, quảng bá thu hút khách du lịch về tham quan và tìm hiểu đã được đẩy mạnh. Điểm nhấn trong đó là việc phối hợp triển khai xây dựng tuyến du lịch Trung tâm Hà Nội - Thanh Oai - Ứng Hoà - Mỹ Đức với chủ đề “Con đường di sản Nam Thăng Long - Hà Nội - Điểm về nguồn cội”, với mục tiêu từng bước đầu tư hoàn thiện, nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch và đa dạng hoá các sản phẩm du lịch trải nghiệm gắn với di sản - di tích, làng nghề, góp phần tạo điểm đến du lịch chất lượng cao, tiêu biểu của thành phố Hà Nội.

   Ngày 12/4/2024, tuyến du lịch Trung tâm Hà Nội - Thanh Oai - Ứng Hòa - Mỹ Đức với chủ đề “Con đường di sản Nam Thăng Long - Hà Nội - Điểm về nguồn cội” đã được công bố trong không gian linh thiêng của Lễ khai hội Bình Đà Xuân Giáp Thìn năm 2024, ghi dấu cho hình thành tuyến du lịch “Con đường di sản Nam Thăng Long - Hà Nội - Điểm về nguồn cội”, góp phần tạo nên những điểm sáng trong phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn huyện. Đình Nội Bình Đà là điểm khởi đầu của tuyến du lịch với hành trình từ truyền thuyết Lạc Long Quân và Âu Cơ.

   Đình (Đền) Nội gắn liền với truyền thuyết mẹ Âu Cơ sinh 100 trứng, nở ra 100 người con, 50 người theo mẹ lên núi, 50 người xuống biển cùng cha. Đến đất Bảo Đà (nay là Bình Đà), cách biển không xa, truyền cho các con dừng chân dựng trại, thấy thế đất lục long chiêu hội, lưỡng phượng giao phi màu mỡ, sông suối lượn quanh, nhiều thềm đất cao mang dáng rồng chầu, hổ phục, bèn chọn làm nơi xây dựng cơ nghiệp, dạy dân cấy lúa, trồng dâu, nuôi tằm, dệt vải, lấn biển, làm nhà, đuổi diệt thú dữ, khai khẩn đất đai, mở mang bờ cõi. Chẳng bao lâu, cả vùng Cổ Nõi được coi là đất quý trở nên trù phú, người dân khắp nơi đổ về đất linh bái yết Long Quân, hình thành những làng xóm đầu tiên vùng châu thổ sông Hồng. Khi Đức Quốc tổ về trời, ngài được an táng tại gò Tam Thai (Ba Gò) thuộc đất Bảo Đà (Bình Đà ngày nay). Để tri ân công đức của Quốc tổ Lạc Long Quân, dân làng Bảo Đà lập ngôi Đình (Đền) Nội cùng bức đại tự “Vi Bách Việt tổ” (Tổ dân Bách Việt). Suốt sáu thế kỷ, 16 vị vua của các triều đại đều đích thân về Bình Đà dâng lễ Quốc tổ. Đã có 16 hiến sắc suy tôn Lạc Long Quân là “Khai quốc thần” được lưu giữ tại Đình (Đền) Nội và Viện Bảo tàng lịch sử quốc gia.

   Đình Nội Bình Đà, xã Bình Minh, huyện Thanh Oai là một trong những di sản tiêu biểu, độc đáo, đã được Nhà nước công nhận di tích cấp quốc gia lần thứ nhất năm 1985 và được công nhận là di tích lịch sử - văn hóa quốc gia năm 1991.

Toàn cảnh di tích Đình Nội Bình Đà thờ Đức Quốc tổ Lạc Long Quân

   Điều đáng quý trong Đình (Đền) Nội còn lưu giữ được nhiều cổ vật có giá trị. Nổi bật là bức phù điêu với nét chạm khắc tinh xảo trên nền gỗ được sơn son thiếp vàng còn nguyên giá trị, tương truyền cách đây gần chục thế kỷ, độc nhất vô nhị đã được công nhận là bảo vật quốc gia. Bức phù điêu tạc hình Đức Quốc tổ Lạc Long Quân đội mũ bình thiên, mặc áo hoàng bào cùng các lạc hầu, lạc tướng của triều đình Lạc Việt dự hội đua thuyền trên dòng Đỗ Động giang. Đây là di vật có giá trị nghệ thuật - tín ngưỡng cổ xưa độc đáo, hiếm có, được Thủ tướng Chính phủ ký quyết định công nhận là Bảo vật Quốc gia năm 2015.

   Đặc biệt, gắn liền với di tích Đình (Đền) Nội và Đình Ngoại là lễ hội Bình Đà diễn ra từ ngày 26 - 2 đến ngày 06 - 3 âm lịch hàng năm, trong đó ngày 26 - 2 âm lịch là ngày giỗ Đức Linh Lang Đại Vương, ngày mồng 6 - 3 âm lịch là ngày giỗ Đức Quốc tổ Lạc Long Quân. Lễ hội Bình Đà có nhiều điểm đặc sắc, thủ tục tế lễ được lưu truyền qua hàng nghìn năm, nay vẫn được các thế hệ người dân Bình Đà trân trọng lưu truyền đời này qua đời khác. Ngày 01/4/2014, Lễ hội Bình Đà đã được Nhà nước công nhận là Lễ hội Văn hóa phi vật thể Quốc gia đầu tiên của thành phố Hà Nội và được huyện chọn là di sản cấp huyện duy nhất trên địa bàn.

   Với những giá trị đặc sắc về cả di sản vật thể lẫn di sản văn hóa phi vật thể, là dấu mốc quan trọng về thời kỳ đầu dựng nước của dân tộc, là điểm tựa, là ký ức về nguồn cội và là niềm tự hào của người Việt Nam về tổ tiên của mình, Đình Nội Bình Đà được lựa chọn là điểm khởi đầu của hành trình “Con đường di sản Nam Thăng Long - Hà Nội - Điểm về nguồn cội”.

   Để thúc đẩy, phát huy nguồn lực, trở thành điểm nhấn trong "Con đường di sản Nam Thăng Long - Hà Nội - Điểm về nguồn cội", trong thời gian tới, huyện Thanh Oai sẽ tiếp tục triển khai đồng bộ các giải pháp bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, tập trung vào những nội dung: Tăng cường công tác tu bổ và bảo vệ di tích, đồng thời bảo vệ cảnh quan xung quanh; hoạch định phạm vi khoanh vùng bảo vệ di tích; phát triển hạ tầng giao thông, quy hoạch các tuyến đường có tính kết nối với các điểm du lịch và tập trung đào tạo nguồn nhân lực phục vụ du lịch. Tiếp tục hoàn thiện hồ sơ đề nghị xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt đối với di tích Đình Nội Bình Đà; nghiên cứu đề xuất, kết nối, hình thành tam giác tâm linh Quốc gia gồm Đình Nội Bình Đà thờ Quốc tổ Lạc Long Quân, Đền Mẫu Âu Cơ và Khu di tích lịch sử Đền Hùng.

   Tích cực quảng bá và kết nối du lịch; tăng cường tuyên truyền, quảng bá qua các kênh trực quan và phương tiện thông tin đại chúng; phối hợp với các cơ quan, đơn vị lữ hành lựa chọn những di tích, làng nghề truyền thống, có bề dày lịch sử để kết nối như: làng cổ Cự Đà, nón làng Chuông, lồng chim Canh Hoạch, điêu khắc Dư Dụ... hình thành tuyến du lịch văn hóa trải nghiệm làng nghề.

Đồng chí Nguyễn Hồng Minh - Phó Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội và đồng chí Nguyễn Khánh Bình - Phó Bí thư TT Huyện ủy, Chủ tịch HĐND huyện trao tặng Giấy khen cho các tập thể có thành tích xuất sắc  trong thực hiện chương trình số 04

của Huyện ủy giai đoạn 2021 -2025

   Cùng với xác định điểm du lịch đặc thù, huyện sẽ phối hợp với các huyện trong "Con đường di sản Nam Thăng Long - Hà Nội - Điểm về nguồn cội" để thu hút doanh nghiệp vào đầu tư, nhằm phát triển du lịch và các dịch vụ du lịch chuyên nghiệp, bài bản. Theo đó, đối với các làng nghề, huyện sẽ đầu tư không gian trải nghiệm khép kín từ khâu sản xuất đến tiêu thụ. Với các điểm du lịch này, huyện sẽ nghiên cứu thành lập hợp tác xã để quy tụ bà con làng nghề cùng chung tay làm du lịch. Đặc biệt, trên cơ sở tuyến du lịch "Con đường di sản Nam Thăng Long - Hà Nội - Điểm về nguồn cội", huyện sẽ từng bước sắp xếp, phân bố không gian hợp lý để tập trung phát triển công nghiệp văn hóa, công nghiệp giải trí, du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn. Trong đó, ưu tiên bảo tồn, khai thác, phát huy hiệu quả một số không gian văn hóa phục vụ phát triển công nghiệp văn hóa./.

Đồng chí Vũ Quỳnh

HUV, Phó Chủ tịch UBND huyện